Biliyorum,
dolarizasyon hakkında yaptığım uyarılar sıklaşmaya ve sıkıcı olmaya başladı.
Ancak ekonomik gelişmelere biraz yakından bakmaya başlayınca iş dönüp dolaşıyor
dövize dayanıyor.
Hazine’de yetişen ve
uzun zamandır finans sektöründe çalışan değerli arkadaşım Hakan Aklar dikkatimi çekince verileri derlemeye çalıştım. Gördüm
ki, reel kur endeksi ile sıcak paracıların davranışları arasında yakın bir
ilişki var.
Biliyorum, bazılarınız
“Daha yeni mi anladın? Ekonomiye giriş ders notlarına baksaydın yeterdi.” diyecekler.
Haklılar. Ama benim görmem kadar sizlerin bilmesi de önemli olduğu için
aşağıdaki grafiği hazırladım. (Umarım konuyu kısaltmak zorunluğu nedeniyle çok hata yapmadan özetleyebildim.)
Önce reel kur endeksi nedir
ona bakalım. “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hesaplanan
reel efektif döviz kuru endeksleri ülkemiz fiyat düzeyinin dış ticaret
yaptığımız ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması
alınarak hesaplanmaktadır.” Basitleştirilmiş formülü şöyle: Reel
kur = TÜFE (TR) / [Nominal kur x TÜFE (yabancı)].
Görüldüğü gibi, nominal kur arttıkça reel efektif kur endeksi
düşüyor. Böylesi bir gelişme, yerli mal ve varlıkların
fiyatlarının yabancılar için ucuzlamasına yol açıyor. Diğer bir deyimle,
yabancılar aynı dövizi harcayarak daha fazla TL fiyatlı mal alabiliyorlar.