8 Temmuz 2014

Altı aylık Hazine nakit dengesi uyarı veriyor

Bütçeyi Hazine’nin nakit gelişmelerinden izlemenizi öneririm. Hem rakamlar daha basittir. Hem de verilerde muhasebe kurallarından kaynaklanan standart sorunları yoktur. Dahası kamu borçlanması hakkında daha sağlıklı bilgi verir. Aynen aile bütçesinde olduğu gibi. Aile reisi evin nakit geliri ile harcamaları iyi takip edemezse sonuç kredi kartı vb. borçlanma araçlarına yöneliş değil midir? Eğer borçlanma iyi yönetilemezse aile içi krizler gündeme gelmez mi? Hazine nakit dengesi de aynı rolü oynar.

2014 yılının ilk 6 aylık bütçe nakit gelişmelerine bakalım.


Tablo aşağıda. Gelirlerden başlayayım. Geçen yılın aynı dönemine göre artış yüzde 6, altı aylık enflasyon kadar. Reel artış yok. 2008 Krizinden bu zaman kadar en kötü performans. Mayıs ayında çok iyi gelen gelirler, Haziranda geçen yılın aynı ayından oldukça düşük geldi. 2013 Mayısında 31,3 milyar lira olan aylık gelirler bu yıl 22,6 milyar liraya düşmüş. Azalışın iki nedeni olabilir. Bana göre en güçlü olasılık, mali af kanunu hazırlıklarının medyada yer alması. Mükellefler “nasıl olsa af gelecek” diyerek ödemeleri durdurmuş olabilirler. İkinci neden ekonomik aktivitede yavaşlama olabilir. Gerçek nedenleri ilerleyen aylarda göreceğiz.

Diğer taraftan harcamalar seçim rüzgârlarını arkasına almış şişiyor. Geçen yıla göre artış oranı yüzde 12’den fazla. Gelirlerdeki artışın iki katı.

Bunların doğal sonucu, yılın ilk yarısında bütçenin nakit açığı 11 milyar liraya yaklaşmış. 2013’ün ilk yarısına göre ciddi bir bozulma var. Yüzde 2 binlerin üzerinde bir artışa tekabül ediyor. Geçen yılın başarılı performansından eser kalmamış. Daha ilginç olanı, 2009 yılında yaşanan ve Küresel Krizin etkilerinin görüldüğü altı aydan sonraki en kötü rakama şahit oluyoruz.

Açık kasadan finanse edilmiş

Öte yandan büyüyen açık, önceki yıllardan farklı yöntemlerle kapatılmış. Hazine, eskiden iç ve dış borçlanmaya ağırlık verir, güçlü kasa birikimi ile borçlanma programı yapardı. Bu sene iç borçlanma çok fazla artmamış. Biraz dış borç artışı var. Ama önceki yıllarda devamlı kasaya para atan Hazine bu yıl kasadan para çekmiş. Sadece Haziran ayında kullandığı miktar 13 milyar lira kadar. Önemli bir tutar. Bu bağlamda Hazine’nin Merkez Bankasındaki TL hesabı bir ayda 22,6 liradan 7,5 milyar liraya düşmüş. Sonrasında Temmuzun ilk günlerinde biraz toparlamış.

Bu tür değerlendirmeleri yaparken bütçenin ve nakit akımlarının mevsimselliğini her zaman dikkate almak lazım. Ancak bu yıl yaşananlarda seçimler önemli bir etken. 30 Mart Mahalli İdareler seçimlerindeki popülist harcamalara daha önceki yazılarımda değinmiştim. Üstüne şimdi cumhurbaşkanlığı seçimlerini koyun. Ardından 2015 Haziran Genel Seçimleri gelecek. Eğer cumhurbaşkanlığı seçimlerinde partili adaylar olmasaydı ve hükümet bu kadar popülizm gazına basmasaydı rakamlar bir nebze daha iyi olabilirdi. Gelecek yılki seçimlere kadar bütçedeki popülist baskılara biraz olsun ara verilebilirdi.


Artık bunları konuşmanın zamanı geçti. Şimdi mali disiplinde olabilecek gevşemeleri yakından takip etmenin zamanı. Bu iş önem kazandı. Ama unutmamak lazım. Defalarca yazdığım gibi, bu veriler bizim görebildiğimiz. Bir de KİT’lerde, belediyelerde, SGK ’da ve diğer kamuda oluşan yükümlülükler var. Bütçenin nakit finansmanında şimdilik tek çözüm, özelleştirme ve Mali Af Yasasından gelecek paralar. Zaten onlarda olmasaydı, bu yazıyı başka türlü bitirirdim.


1 yorum:

  1. Sayın Özyıldız kimse bunlarla ilgilenmiyor... Kendinizi yormayınız...

    YanıtlaSil