16 Ocak 2014

2013 Bütçesi: Dolaylı vergiler arttıkça harcama yapılıyor

Geçen yılın bütçe dengeleri olumlu. Önceki yıldan daha iyi. Faiz dışı fazla verisi de pozitif bir seyir izlemiş.

Peki, bu yapıcı performansa nasıl ulaşılmış? Gelin buna bakalım. Önemli olan, gelinen düzey sürdürülebilir mi onu anlamaya çalışalım.

Bilindiği gibi bütçeler hazırlanırken gelirler tahmin edilir. Bütçe Kanununda yer alan rakamlar kesin rakamlar değildir. Tahmin ile gerçekleşme arkasındaki resim aşağıdaki tabloda özetlendi. Beklenenden fazla gelen gelirlerin en büyükleri, TC Merkez Bankası ve kamu banklarından elde edilen temettüler. Ardından özel bütçeli kuruluşlar ile düzenleyici/denetleyici kurumların gelirlerinden alınan paylar geliyor. KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerdeki farklara alıştık, biliyoruz. Bu yıl farklı olan iki kalem damga vergisi ve harçlardaki artış.


Anlaşıldığı üzere, gelirden ve servetten alınamayan vergiler, dolaylı yollardan harcamalar üzerinden toplanmış. Eğer ekonomi yeteri kadar büyüyemezse, 2014 yılında da aynı iyileşmeyi görmek zor olacak.

GELİR
MİKTAR  (Milyar TL)
Gelir Vergisi
1,1
Dâhilde alınan KDV
1,6
ÖTV
2,3
İthalden alınan KDV
0,8
Damga Vergisi
1,3
Harçlar
1,7
Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
5,2
Faiz ve Cezalar
1,1
Özel bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri
4,0
Düzenl. Ve Denet. Kurumların Gelirleri
0,3
TOPLAM
19,4

Harcama tarafında, faizlerde, görev zararı ödemelerinde ve personel kaleminde tasarruf edilmiş. Özellikle personel kalemindeki tahmin edilenden az harcama dikkat çekiyor.
Buna karşılık, yatırımlara 10 milyar liradan fazla ek ödenek verilmiş. Mal ve hizmet alımları ile KÖYDES, BELDES gibi kalemlere de aktarmalar yapılmış.

Bu veriler ışığında bakınca, 2014 Bütçesi için bir öngörüde bulunmak gerekirse. Öncelikle gelir tarafındaki özelleştirme, temettü gibi gelirlerin bu sene beklenenden fazla olması zor görünüyor. Ekonomik aktivite geçen yıldan daha az olacağı için KDV, ÖTV gibi dolaylı vergi gelirlerindeki performansta olağan üstü olamaz.

Buna karşılık en iki seçimin yapılacağı bir döneme siyasi belirsizliklerin had safhada olduğu bir ortamda girdik. Her yerden yoğun popülizm işaretleri geliyor.

Mahalli idare seçimlerinden sonra, Nisan 2014 tarihinde yayımlanacak ilk çeyrek bütçesi, yılın tamamı için önemli işaretler verecek.

Hatırlatmadan geçemeyeceğim. Bütçe, kapsamı itibariyle kamunun tüm faaliyetlerini içermiyor. Özellikle yatırımların büyük çoğunluğu doğrudan merkezi bütçe kaynaklarıyla yapılmıyor. Örneğin TOKİ sadece yoksula konut yapmıyor. Okul, hastane, yurt ve kreş gibi birçok yatırım bu kaynaktan fonlanıyor.


Yine önceki yazılarımda sıklıkla değindiğim gibi, 173 adet 89 milyar dolarlık kamu yatırımı yap-işlet-devret, kamu özel işbirliği gibi bütçe dışı finansman modelleriyle yapılıyor. Ekonomik aktivite yavaşladıkça bu projeler için verilen garantiler de bütçeye yük olmaya başlayacak. Açık artacak.

3 yorum:

  1. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  2. alavere dalavere bizim memet nöbete ... yatırım finansman metodu ister YİD ister PPP olsun hep vatandaş borçlu .. :( problem bunu vatandaşa nasıl anlatacağız; EY MEMET önceliklerini sen belirle !!!

    YanıtlaSil
  3. Ekonominin kuralıdır: Krizlerin bedelini her zaman dar ve sabit gelirliler öder.

    YanıtlaSil