Çiller ve Ecevit’in faiz lobisi tepkileri

Faiz lobisi yeniden gündeme geldi. 260 milyar dolar büyüklüğünde sıcak paraya bağımlı hale getirilmiş bir ekonomide faiz lobisi var mı yok mu tartışmaya gerek yok. Bununla beraber siyasetçilerin çok sevdiği bir konu olduğunu biliyorum.

Önceden yaşananları, hafızam güçlü olmadığı için arşivlerden buldum. Yorum yapmayacağım. Sadece Sabah gazetesinde o günlerde yayımlanan haberleri olduğu gibi aktaracağım.

Öncelikle hatırlatmakta yarar görüyorum. Günümüzdeki ve aşağıda belirtilen tarihlerdeki ekonomik altyapılar çok farklı. O günlerde yaşananlar sonucunda Türkiye ekonomisinin yaşadığı krizlerin aynısının yeniden tekrarlanacağını söylemek doğru değil.

Sadece ekonominin sıkışma dönemlerinde siyasetçilerin bakış açılarındaki benzerliklerle dikkat çekmek istiyorum. Farklı dönemlerde ve kriz ortamlarında ülkeyi yönetenlerin benzer söylemleri gündeme getirmesi ilginç. Tarih tekerrürden ibaret değilse, neden sonra göreve gelenler, kendinden önce aynı işi yapanlardan gerekli dersleri almıyorlar anlayamıyorum.

Soruyu sormamın nedeni basit. Biliyorsunuz bu ülkenin bugüne kadar yaşadığı en büyük ekonomik krizin tarihi Şubat 2001. Ondan önceki büyük krizin tarihi ise 1994’ün ilk ayları.

Neyse uzatmayayım. Bazı haber özetleri aşağıda. Takdir sizlerin.

·      4 Temmuz 1993 – Başbakan Tansu Çiller, ülkenin geleceğini etkileyecek, mega projeleri gündeme getirmeye hazırlanıyor. Boğaza tüp geçitten, hızlı trene, çok sayıda havaalanından doğalgaz kullanımının yaygınlaşmasına kadar uzanan proje zinciri için özellikle dış finansman yolu zorlanacak. Çiller projelere dış kaynak bulmak için talimatlar verdi.

·      21 Ocak 1994 – Dövizdeki hızlı artışa üç gün seyirci kalan Hükümet, sonunda müdahale etti. Merkez Bankası ve Hazine Türk Lirası faiz oranlarını yükseltti. Faizler çıkınca dolar bin 50 lira gerileyerek 16 bin 800 liraya, mark da 850 lira gerileyerek 9 bin 700 liraya indi.

·      27 Ocak 1994 / SON BASKI- Devalüasyon. Hükümet krize boyun eğdi, dolar resmi kurda 17 bin 250 lira oldu. İğneden ipliğe zam var!

·      8 Haziran 1994 – T. Çiller: “Rantçılara baltayı vurduk”. Türkiye’de uzunca yıllar rant oluşturan çevreler bulunduğunu, banka sayısının kısa sürede 60-65’e yükseldiğini kaydeden Çiller, rant çevrelerinin Türkiye’de uzun süre dövizin düşük tutulmasından yararlanarak bir “saadet zinciri” oluşturduklarını söyledi. Çiller, Türkiye’ye ucuz döviz getiren rant çevrelerinin bunu Türk Lirası’na çevirerek yüksek faizle satılan Hazine Bonosu aldıklarını, kazandıkları parayla yeniden daha fazla döviz getirdiklerini anlattı. Bu sıcak paranın 13 milyar doları bulduğunu ifade eden Çiller, “Bu saadet zincirini kıran, rant ekonomisinin göbeğine baltayı vuran biziz.” dedi. Çiller, son 18 ayda ödenen faizin 217 trilyon lira olduğuna dikkat çekti.

·      29 Kasım 2000 – “Yüksek faiz lobisi maraza çıkarıyor.”  Başbakan Bülent Ecevit, son günlerde piyasalarda yaşanan dalgalanmaların yapay sorunlardan kaynaklandığını belirtirken, yüksek enflasyon ve faiz lobicilerini suçladı. Hükümetin enflasyona karşı mücadelesini ve faizlerdeki düşüşü önlemek için her marazanın yapıldığını ifade eden Ecevit, bu etkenlere karşı gereken önlemlerin alındığını açıkladı. Ecevit, ekonominin temelde sağlam olduğunu vurgularken, bunun başta IMF ve Dünya Bankası olmak üzere uluslararası finans kuruluşları tarafından da onaylandığını söyledi.