Refah dağılımı zenginler lehine bozuluyor

İsviçre kökenli dev çok uluslu banka UBS 2014 dünya servet çalışmasını yayımladı. Her zamanki gibi oldukça ilginç ve çok konuşulacak veriler içeriyor. Biliyorsunuz dünya zenginleri paralarını İsviçre’deki gizli hesaplarda tutuyorlar. Dolayısıyla oradan çıkan bilgiler önemli. Değişen dünya dengeleri biraz daha belirginleşiyor.

Dünya zenginleri Kuzey yarım kürede yoğunlaşmış

Rapora göre, dünyada geçen yılsonu itibariyle 2,325 tane dolar milyarderi var. Toplam 7,3 trilyon dolarlık servete sahipler. Zenginlerin 775 tanesi Avrupa’da, 609 tanesi Kuzey Amerika’da, 560 tanesi ise Asya’da.

Rakamlardan da anlaşılacağı gibi zenginlerin büyük çoğunluğu Kuzey yarım kürede yaşıyor. Afrika ve Güney Amerika Kuzey ülkeleri kadar zengin olmadığı için dolar milyarderleri de az.

Raporun ilginç bulgularından birisi de servetin kaynağı konusunda. Var olan zenginlerin, yaklaşık yüzde 20’si finans ve bankacılık sektöründen servet edinmişler. Yüzde 12’si uluslararası çok uluslu şirket faaliyetlerinden zengin olmuşlar. Diğer sektörlerden servet edinenlerin oranı çok yüksek değil. Gayrimenkulden zengin olanlar yüzde 8, üretimden olanlar yüzde 5, tekstilden zengin olanlar ise sadece yüzde 4.

Kaynağına bakarsanız zenginliğin büyük çoğunluğu aileden geliyor. Toplamın yüzde 60’si doğduğunda dünyaya zengin gelmiş. Aileden gelene servete biraz da kendi çalışarak servet ekleyebilenler toplam sayının sadece yüzde 20’si. Kalan yüzde 20’si kendisi çalışmış zengin olmuş. Anlayacağınız çoğu doğarken şanslıymış.

Bir de yaş dağılımına bakalım. Günümüz zenginlerinin yüzde 27’si 55-64 yaş arasında. Yüzde 25’i ise 65-74 yaşlarında. 35 yaşın altındakiler toplamın sadece yüzde 1’i. Gençlerin işi zor gibi görünüyor.

Gelelim Türkiye’ye

Rapora göre ülkemizde 38 dolar milyarderi varmış. 69 milyar doları yönetiyorlar. (Burada kayıtdışılık sorununu hatırlatmamda yarar var. Yaygın kayıtdışılık olmasaydı bu rakamlar nereye ulaşırdı acaba!) Zenginlerimiz İstanbul’a toplanmışlar. 62 milyar doları yöneten 35 dolar milyarderi orada yaşıyor. Sadece 3 milyarder Anadolu’da.

Bu rakamlar bizi dünyada zengin sayısı sıralamasında 14’ncü sıraya yerleştiriyor. Milli gelir büyüklüğünde 18. olan ekonomi zenginlikte 14.

Bizden sonra gelenlere bir bakalım. İtalya 15’nci; Japonya 16’ncı; İspanya 17’nci; Avustralya 18’ncı ve Hollanda 22’nci.

Eğer ekonomi insan içinse ve üretilen zenginliğin olabildiğince eşit dağıtılması temel amaç ise; neden Japonya, İtalya, Hollanda ekonomileri bizden daha büyük olmasına rağmen daha az dolar milyarderine sahipler? Vergi sistemleri mi farklı? Yoksa devlet imar, vergi istisnaları, teşvik vb. rantlar dağıtıp birilerini durduğu yerde zengin etmiyor mu? Hepimiz bu soruyu sorup cevabını bulamazsak bizim işimiz de zor.

Çünkü küresel ekonomide derinleşen sorunlar nedeniyle çözüm arayışları yaygınlaşarak devam ediyor. En çok konuşulan konuların başında zenginleri vergilendirmek geliyor. Bu bağlamda OECD çok uluslu şirketlerin ortak bir sistemle vergilendirilmesi üzerine çalışmalar yapıyor. Buna hem finansal sektördeki hem de reel sektördeki şirketler dahil edilmeye çalışılıyor. Vergi cennetlerinin yönetilmesi ve ortak kuralların uygulanması gibi başlıklar eskisine oranla daha çok destekçi görmeye başladı.

Dünya bunları konuşurken bizde sadece para politikası araçlarını öne çıkaran bir ekonomik anlayışı yerleştiriliyor. Umarım atı alan Üsküdar’ı geçtikten sonra aklımız başımıza gelmez.