Kamuda özel hesap devri

Acaba her gün mali disiplin var diye ahkam kesenlerin kaçı bütçe kanunu tasarısını, eklerini, cetvellerini görüp detaylı incelemeler yaparak görüş belirtiyor?

Gelin biz bakalım.

Eskiden bütçe kanunları 70-80 madde kadardı. Birçok detay kanunda yer alır, Milletvekilleri ve ilgilenenler daha sağlıklı yorumlar yapabilirdi. Ancak son senelerde değişik bir uygulama başlatıldı. Maddeler 15-20 ye düşürüldü. Detaylar, kanunların ekinde yer alan E Cetveline taşındı.

Anlayacağınız bir bütçe için olmazsa olmazlardan olan şeffaflık ilkesi yerle yeksan edildi.

Sadece bu olsa neyse. Daha önce de görülen bir uygulama 2016 Bütçe Tasarısında da var. Bir 6. madde var ki, her şeye aykırı.

Bu madde ile Maliye Bakanına ödenekler arası aktarma yetkisi veriliyor. TBMM Milli Eğitim Bakanlığına maaşlar için bir harcama sınırı koyuyor. Maliye Bakanı bu ödeneğin bir kısmını yıl içinde önce yedek ödeneklere oradan da yatırımlara aktarıyor. Böylelikle Meclisin verdiği harcama yetkisinin üstünde para harcıyor.

Bu işlem Anayasanın 163. Maddesine aykırı: “Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez….” Anayasanın Bakanlar Kuruluna vermediği yetki, Bütçe Kanunu ile Maliye Bakanına veriliyor. “Canım Anayasa mı kaldı?” derseniz haklısınız.

Uygulamayı Sayıştay’da biliyor. TBMM’ye raporlar yazıyor. Ama muhalefet dışında aldıran yok. Meclis en temel görevi olan “Bütçe Hakkına” sahip çıkamıyor.

Mali disiplinin temeline dinamit koyan Hazine garantilerini, borç üstlenimlerini bir kenara yazın. Üstüne E Cetvelinde yer alan ve sayısı her yıl çoğalan “Özel Hesaplar” ve yaygınlaşan ihtiyari uygulamaları ekleyin.

Bunlar 2001 sonrası kapatılan bütçe dışı fonlara benziyor. Fonlardan farkı onların kanunları, tebliğleri vardı bunların yok.

Yeni uygulamalar ile halkın parasının harcanması, muhasebeleştirilmesi ve denetlenmesi sıfırlanıyor. Yetkiler TBMM’den alınıp bakanlara veriliyor.

2016 Bütçe Kanunu Tasarısının eki E Cetvelindeki Özel Hesapları ve disipline aykırı uygulamaları şöyle özetleyebiliriz.

·      Dış İşleri Bakanlığı (E cetveli madde 11) Dış temsilcilikler ve Kıbrıs harcamaları için karşılıksız ödemeler ve ivedi giderler için özel hesap açılıyor,

·      Kalkınma Bakanlığı (E cetveli madde 17) Yurtiçi ve yurtdışı sermaye transferleri için iki ayrı hesap, (E cetveli madde 20) Sosyal destek programı için, (E cetveli madde 27) ayrı bir hesap,

·      Taşıt alımı (E cetveli madde 39) Bütçe kanunu eki T cetveliyle getirilen sınırlamalar dışında, Bakanlar Kurulu Kararıyla 100 taşıt daha alma yetkisi veriliyor,

·      Milli Eğitim Bakanlığı (E cetveli madde 56) ücretsiz ders kitabı ve taşımalı öğrencilerin öğle yemeği tutarı Bakanlığın özel hesabına aktarılıyor,

·      Maliye Bakanlığı (E cetveli madde 66) Belediyelere yardım tertibindeki paranın hangi belediyeye yardım yapılacağı kararı Bakanın ihtiyari yetkisine bırakılıyor,

·      Başbakanlık (E cetveli madde 69) 100, Yıl anma etkinlikleri kapsamında yapılacak çalışmalar için bir özel hesap açılıyor; (E cetveli madde 84) Başbakanlık bütçesinde yer alan kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak yardımlarla ilgili harcamalar kullanımına ilişkin usul ve esasları Başbakanlık belirliyor,

·      AB Bakanlığı (E cetveli madde 82) AB İletişim Stratejisi için bir hesap açılıyor,

·      Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı  (E cetveli madde 85) uluslararası acil yardımların yapılması için bir özel hesap açılıyor,

·      Türk Tarih Kurumu (E cetveli madde 87) Yakın dönem tarih araştırmaları yapmak için ayrılan para özel hesaba aktarılıyor,

·      İçişleri Bakanlığı (E cetveli madde 90) Bazı ödeneklerdeki temsil, tören, ilin tanıtımı ve protokol hizmetlerine yönelik harcamalara ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi bakana veriliyor.

·      Gençlik ve Spor Bakanlığı (E cetveli madde 94) Bir proje kapsamında yapılacak mal ve hizmet alımları Kamu İhale Kanunu kapsamında çıkartılıyor.

Şimdi bana sadece bütçe açığı rakamına bakıp, bütçe dışı verilen garantileri, borç üstlenimlerini ve yukarıdaki uygulamaları  göz ardı eden yorumları mali disiplin var diyerek getirirseniz... Ne diyeyim? Üzülürüm!