Askerlikte bir deyim vardır. “Askeri boş bırakırsan hoş
işlerle uğraşır” derler. Bürokraside engin deneyimi ve bilgisi olan ama aktif
işi olmayan bir arkadaşım, aşağıdaki tabloyu ve diğer ithalat bilgilerini, TÜİK
veri tabanından derleyip bana göndermiş. Ve sormuş, “İthalatta gizli veri ve
gizli ülke nedir?”
“Senden başkasına soramaz mıydı?” demeyin. Değerli dostum,
benim bu konularla ilgilendiğimi sanıyor. Evet, 1990’lı yılların başında
Cenevre’de görev yaparken, Uruguay Raunt Ticaret Müzakereleri yapılıyordu. Ben
de kıyısından köşesinden biraz dış ticaret işine bulaşmıştım.
Ama o kadar. Böyle “gizli veri, gizli ülke nedir?” anlamam.
Ben de TÜİK dış ticaret verilerini açtım baktım. Standart
uluslararası ticaret sınıflandırmasına göre ithalat şöyle ayrılmış.
0
|
Canlı
hayvanlar ve gıda maddeleri
|
|
1
|
İçkiler
ve tütün
|
|
2
|
Akaryakıt
hariç yenilmeyen
|
|
3
|
Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından
elde edilen ürünler
|
|
32
|
Taş kömürü, kok kömürü ve briket
kömürü
|
|
33
|
Petrol, petrolden elde edilen ürün
|
|
34
|
Doğal gaz ve mamul gaz
|
|
35
|
Elektrik enerjisi
|
|
39 Gizli veri
|
||
4
|
Hayvansal,
bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar
|
|
5
|
Başka
yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri
|
Tekli numaralar ana kalemlere verilmiş. Alt kalemler iki
haneli. 3. Ana kalem “Mineral yakıtlar,
yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler”. Diğer bir deyimle, enerji
ana kelemi. Aşağıda da görüldüğü gibi, alt kalemlerde; doğal gaz, petrol gibi
Türkiye’nin ana ithalat kalemleri var.
Ama en ilgin kalem; “39 Gizli
veri”.
Enerjiyle ilgili ama gizli.
Ülkelere göre sınıflandırma yapılırken tabloya şöyle bir not
düşülmüş; “Veri gizliliği nedeniyle, ülke bilgisi
gizlenen veriler ‘Gizli Veri ‘ adıyla ayrı olarak verilmiştir.”
Olabilir. Uluslararası standartlara göre sınıflandırma
yapıldığına göre, Brüksel’deki Dünya Gümrük
Örgütü’nden bir şekilde onay alınmıştır. Umarım böyle bir kalemin
konulmasının mantıklı bir açıklaması da vardır.
Benim aklıma takılan, bu uygulama neden 2002 yılından önce
yok? TÜİK veri toplamakta mı zorlanmış, yoksa standart o yıl mı değişmiş?
Daha önemlisi “Gizli ithalat” kaleminin, toplam ithalat ve mineral
yakıtlar ve toplam ithalat içindeki payının gittikçe büyümesi. Aşağıdaki tablodan da görüldüğü gibi; 2002
yılında yüzde 26,7 olan gizli ithalat / mineral yakıtlar oranı, 2006 yılında
zirve yapmış, geçen yıl ise yüzde 63,3 olmuş.
Toplam ithalat
içindeki payı da yüzde 4’lerden yüzde 14’lü düzeylere çıkmış. 242 milyar dolarlık toplam ithalatın 55
milyar dolarlık kısmı gizli bilgi.
Ben anlamadım. “Bir nedeni vardır her halde” deyip anlayanlardan
açıklama beklemeye karar verdim. Yardımlarınızı bekliyorum.
Sayın Özyıldız,
YanıtlaSilBu sorunun (İstatistiklerdeki veri gizliliği bağlantılı) muhtemel cevabına ve yasal dayanağı hakkındaki bilgilere "Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi-2 "nin "54: Dış ticaret verilerinde gizleme uygulanmasını yasal dayanağı ve uygulama yöntemi nedir?" başlığı kanalı ile ulaşılması mümkün gözükmektedir.
Ayrıca, AB İstatistik Biriminin(Eurostat)'nin benzeri bir kaynağında(SSS-FAQ) ise veri gizliliği (veri koruma) soru cevaplanırken "gizli ülke", "gizli madde" ve" gizli ülke ve madde"ye atıf yapılmıştır.
Bu vesile ile iyi çalışmalar diler, kalıcı selamlarımı iletirim.
Kaynaklara Erişim Adresi:
TUİK:
http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=18&KITAP_ID=141
http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/sorularlaRip.html
EUROSTAT:
"Are external trade data affected by confidentiality?"
http://ec.europa.eu/eurostat/documents/64445/4439642/FAQ-XT-WEB-EN-final-January2012.pdf/2c387c03-5064-45bc-a949-2d3c75567973
Öncelikle açıklamalar için teşekkür ederim.
SilAncak bu bilgiler, sadece işin yasal olduğunu gösteriyor. Neden bu kadar büyük olduğunu ve yıllar itibariyle arttığını açıklamıyor.
Devlet şeffaflıktan uzaklaşmamalı. Bir neden ve sonuç açıklaması yapmalı.
Hakan, TÜRRAŞ özelleştirmesi sonrasında hampetrol ithalatı 2002 yılından itibaren gizli veri kapsamına alındı. Ayrıca doğalgaz ithalatı da gizli veri kapsamında idi. Son yıllarda gerek doğalgaz ithalındaki yükseliş gerek hampetrol ve doğalgaz fiyatlarındaki hızlı artış, gizli verinin toplam ithalat içindeki payını yükseltti.
YanıtlaSilZafer YÜKSELER
Bilgi için teşekkürler
Sil2002 sonrası ithalat miktarı açıklanmış ama tutar yok. Sanırım gizli veri kapsamına giren sadece fiyat bilgisi.
SilÇağdaş
Bu ürünlerin Gümrük Tarife Cetveli'nin 27. faslında yer aldığı anlaşılıyor.Dış ticarete ait istatistiklere Fasıl, Gümrük Tarife ve GTİP(gümrük tarife istatsitik pozisyonu) bazlı bakmak bazen daha açıklayıcı olabiliyor.
YanıtlaSilTürkiye'nin girdi, ara malı, teknolojik ürünler ve özellikle "enerji" ile bağlantılı ürünleri bakımından dışa bağımlılığının seviyesi ve uzun yıllar izlenen politikalar nedeni ile ara malı üretiminden kısmen uzaklaşmasının boyutu (kısmi sanayisizleşme) dikkate alınınca bu ve benzeri sonuçların kaçınılmaz olarak gerçekleşebileceğini kabul etmemiz gerekiyor..
Söz konusu ürünlerin yer aldığı fasla (27.) dönecek olur isek bu fasıl özetle "kömürler", "petrol", "madeni yağlar" ve bunların işlenmiş ürünleri .....gibi maddeleri kapsamaktadır.
Esasen, ithal ürünlerin temin edileceği/edildiği menşe ülke sayısı sınırlı ve ithalatçı firma sayısı az ise "gizli ülke" kayıtlı ürün rakamları bir şekilde gerçekleşebilir.
Bu vakada da ileri sürülen şartlar kolay sağlanıyor gibi gözüküyor.
Kalıcı selamlarımla,
Yazı amacına ulaşıyor. Açıklayıcı bilgiler çoğalıyor. Teşekkürler.
Sil