Hazine nakit dengesi merkezi bütçenin öncü göstergesidir.
Daha önemlisi, adı üstünde, nakit hareketlerini gösterir ve borçlanmaya esas
alınan verilerdir. Bildiğiniz gibi, Hazine bütçe açığını değil nakit açığını
finanse etmek için borçlanır.
Bütçe açığı ile nakit
açığı farklıdır
Konuya çok aşina olmayanlar için, bütçe açığı ile nakit
açığı arasında bir fark olduğunu belirtmemde de yarar var. Bütçe bir muhasebe kaydı olduğu için bazen nakit hareketi olmayan
işlemleri de içerir. Örneğin verilen avanslar ile yılı içinde harcanmayan
ve daha sonra harcanmak üzere emanete alınan harcama ödenekleri gibi.
Farkın biraz daha iyi anlaşılabilmesi için emanet örneğini açayım. Harcamacı
kuruluşlar bazı yılsonlarında tüm ödeneklerini harcayamazlar. Daha doğrusu
tahakkuk işlemlerini tamamlayamazlar ve ödenek bir sonraki yıla sarkar. Alında
ödenek önceki yıla aittir ama nakit ödemesi o yıl yapılır. Yılın ilk aylarındaki bütçe açığı ile nakit açığı arasındaki büyük
farkın en önemli nedeni budur.
Geçen yılın bütçe rakamları bu satırlar kaleme alınırken
henüz açıklanmamıştı. Maliye Bakanı Sayın M. Şimşek, TBMM’de 2015 yılı Bütçesini
sunarken, 2014 yılında; harcamaların
448,4 milyar lira, gelirlerin 424 milyar lira olacağını söylemişti. Dolayısıyla
açık 24, 4 milyar lira, faiz dışı fazla ise 25,8 milyar lira olarak tahmin
edilmişti.
Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi Hazine nakit dengesi bu rakamlardan faklı.
Öncelikle nakit gelirler ile bütçe gelirleri arasında 11
milyar lira fark var. Ancak Hazine
bütçeye doğrudan giden özelleştirme gelirlerini ayrı gösteriyor. 10 milyar
liralık geliri eklediğinizde, bütçe ile aradaki fark neredeyse kalmıyor. Buna
karşılık harcamalarda 3,5 milyar liralık nakit lehine fark var. Bu bağlamda
bütçe açığı ile nakit açığı arasında da küçük bir fark var.
Nakit dengesi bir
önceki yıla göre kötüleşmiş
Geçen yılın nakit
dengesi, 2013 yılına göre biraz daha bozulmuş. Özellikle faiz dışı dengede
görülen bu değişimin nedeni faiz dışı harcamalara görülen artış. Mahalli idare
ve cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle harcamalara gaz verilmiş. Buna karşılık
özelleştirme dışındaki nakit gelirlerin artışı sınırlı olmuş. Bütçenin en önemli yapısal sorunlarından
birisi olan gelirlerden bağımsız harcama artışı ileride mali disiplini zorlayacak
konulardan birisi olacak.
Ancak dikkati çeken başka bir gelişme de borçlanmanın artmaması. Hazine önceki
yıla göre daha az borçlanmış. 2013 yılında 18 milyar net borç alan kamu 2014
yılında sadece 15,4 milyar lira net borçlanma yapmış.
Hazine borç stokunu çok fazla artırmamış. Önceki yıla oranla dışarıdan biraz daha
fazla borç almış ama içerideki borçlanmasını sınırlı tutmuş.
Ama kasadan yemiş.
2013 yılında kasasına para ekleyen kamu geçen yıl kasadan para çekerek az
borçlanmış. Dolayısıyla Hazinenin Merkez
Bankasındaki rezervleri azalmış.
Özetlemek gerekirse, faiz dışı harcamalardaki artış ve
açığın finansmanı için bir defalık gelirlere yüklenme gibi yapısal sorunların
devam ettiği bütçe 2015 yılında da aynı minvalde devam eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder