2014 Hazine nakit dengesi

Hazine nakit dengesi merkezi bütçenin öncü göstergesidir. Daha önemlisi, adı üstünde, nakit hareketlerini gösterir ve borçlanmaya esas alınan verilerdir. Bildiğiniz gibi, Hazine bütçe açığını değil nakit açığını finanse etmek için borçlanır.

Bütçe açığı ile nakit açığı farklıdır

Konuya çok aşina olmayanlar için, bütçe açığı ile nakit açığı arasında bir fark olduğunu belirtmemde de yarar var. Bütçe bir muhasebe kaydı olduğu için bazen nakit hareketi olmayan işlemleri de içerir. Örneğin verilen avanslar ile yılı içinde harcanmayan ve daha sonra harcanmak üzere emanete alınan harcama ödenekleri gibi.

Farkın biraz daha iyi anlaşılabilmesi için emanet örneğini açayım. Harcamacı kuruluşlar bazı yılsonlarında tüm ödeneklerini harcayamazlar. Daha doğrusu tahakkuk işlemlerini tamamlayamazlar ve ödenek bir sonraki yıla sarkar. Alında ödenek önceki yıla aittir ama nakit ödemesi o yıl yapılır. Yılın ilk aylarındaki bütçe açığı ile nakit açığı arasındaki büyük farkın en önemli nedeni budur.

Geçen yılın bütçe rakamları bu satırlar kaleme alınırken henüz açıklanmamıştı. Maliye Bakanı Sayın M. Şimşek, TBMM’de 2015 yılı Bütçesini sunarken, 2014 yılında;  harcamaların 448,4 milyar lira, gelirlerin 424 milyar lira olacağını söylemişti. Dolayısıyla açık 24, 4 milyar lira, faiz dışı fazla ise 25,8 milyar lira olarak tahmin edilmişti.

Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi Hazine nakit dengesi bu rakamlardan faklı.

Öncelikle nakit gelirler ile bütçe gelirleri arasında 11 milyar lira fark var. Ancak Hazine bütçeye doğrudan giden özelleştirme gelirlerini ayrı gösteriyor. 10 milyar liralık geliri eklediğinizde, bütçe ile aradaki fark neredeyse kalmıyor. Buna karşılık harcamalarda 3,5 milyar liralık nakit lehine fark var. Bu bağlamda bütçe açığı ile nakit açığı arasında da küçük bir fark var.

Nakit dengesi bir önceki yıla göre kötüleşmiş

Geçen yılın nakit dengesi, 2013 yılına göre biraz daha bozulmuş. Özellikle faiz dışı dengede görülen bu değişimin nedeni faiz dışı harcamalara görülen artış. Mahalli idare ve cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle harcamalara gaz verilmiş. Buna karşılık özelleştirme dışındaki nakit gelirlerin artışı sınırlı olmuş. Bütçenin en önemli yapısal sorunlarından birisi olan gelirlerden bağımsız harcama artışı ileride mali disiplini zorlayacak konulardan birisi olacak.

Ancak dikkati çeken başka bir gelişme de borçlanmanın artmaması. Hazine önceki yıla göre daha az borçlanmış. 2013 yılında 18 milyar net borç alan kamu 2014 yılında sadece 15,4 milyar lira net borçlanma yapmış.

Hazine borç stokunu çok fazla artırmamış. Önceki yıla oranla dışarıdan biraz daha fazla borç almış ama içerideki borçlanmasını sınırlı tutmuş.

Ama kasadan yemiş. 2013 yılında kasasına para ekleyen kamu geçen yıl kasadan para çekerek az borçlanmış. Dolayısıyla Hazinenin Merkez Bankasındaki rezervleri azalmış.

Özetlemek gerekirse, faiz dışı harcamalardaki artış ve açığın finansmanı için bir defalık gelirlere yüklenme gibi yapısal sorunların devam ettiği bütçe 2015 yılında da aynı minvalde devam eder.