Bütçe açığını sıfırlamak için

Devletin bütçesi bu sene 24,4 milyar lira, gelecek yıl ise 21 milyar lira açık verecek. Bütçe açık verince Hazine mecburen bankalardan borçlanacak. “Faiz lobisinin” cebine bu sene 50 milyar lira aktaran devlet seneye 54 milyar lira ödeyecek. Tamam bu faizler önceki yılların açıklarından kaynaklanıyor. Hemen sıfırlanması mümkün değil.

Ama önümüzdeki yıldan itibaren açıklar sıfırlansa, yeni borçlanma yapılmasa, stok azaltılmaya başlansa olabilir mi? Hemen zor demeyin.

Gelin hayal kuralım.

Size üç tane seçenek sunacağım. Seçim sizin.

1.    Bütçedeki vergi muafiyet ve istisnalarını azaltmak.

Bütçe dokümanında  her sene yayımlanan vergi harcaması tahminleri var. Özetle, hangi vergi türlerinde ne kadar muafiyet ve istisna var, bundan dolayı devlet ne kadar vergiden vaz geçiyor, Maliye Bakanlığı hesaplıyor. 2015 için alınmayan vergi toplamı 26,1 milyar lira olacak. Söz konusu miktar 2016 için 28,9 liraya, 2017 yılı için ise 31,9 milyar liraya çıkacak.

Muafiyet ve istisnaların büyük çoğunluğu gelir vergisinde. Sonra Kurumlar vergisi geliyor. Ama oran neredeyse bire beş. Dolayısıyla kişilerin gelirlerinde kapsamlı muafiyetler ve istisnalar var.

Hayal bu ya, yüksek gelir gruplarına uygulanan muafiyet ve istisnalar sınırlansa 5 milyar lira kadar kaynak yaratılabilse.

2.    Tahakkuk eden vergi ve cezaların bir bölümünü tahsil etmek.

Eylül 2014 itibariyle tahakkuk eden bütçe gelirleri ile tahsil edilebilenler arasındaki fark 181 milyar lira. Diğer bir deyimle bütçe geliri yasal olarak oluşmuş ama herhangi bir nedenle tahsil edilememiş. Örneğin, şirket batmış vergi ödememiş, belediyeler KDV tahsilatı yapmış üstüne yatmış gibi. Böyle tahsilatı yapılamayan vergilerin toplamı 70 milyar lira.

Kalanın çok büyük bir kısmı, milyar liradan fazlası para cezaları. Vergi gecikme, trafik, adli işlemler vb. kanuna karşı gelmekten doğan parasal cezaların toplamı 91 milyar lira.

Nasıl olur demeyin. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünün web sitesine bakın.

Benzeri sorunlar gelecek yıl da tekrarlanacak. Sadece rakam biraz daha artacak veya azalacak. Biz azalması seçeneğini düşünelim ve tahakkuk eden gelirlerin 10 milyar lirasını daha tahsil etmek için hazırlık yapalım.

3.    Kayıt dışılığı azaltma ve vergilendirme

Uzmanlar ekonomin yüzde 30’u ila 40’ı arasında kayıtdışılık olduğunu söylüyorlar. Milli gelir 2015’te 1,945 milyar lira olacak. Hadi gelin muhafazakar bir tahmin yapalım ve kayıtdışı miktarını küçük oranla hesaplayalım: 1,945 x % 30 = 580 milyar lira.

Doğal olarak tüm kayıt dışılığı bir yılda ortadan kaldırmak mümkün değil. Yarısını vergilendirebilsek ve ortalama yüzde 5 vergi alabileceğimizi varsaysak: 290 x % 5 = 14,5 milyar lira.

Üç seçeneğin toplamı 5+10+14,5 = 24,5 milyar lira eder. O da en muhafazakâr tahminle. Ağanın eli tutulmaz siz değişik hesap yapın memleketin yüzü gülsün.

Bitirmeden belirtmemde yarar var. Yukarıda yazdıklarım kolay işler değil. Yılların birikimini bir senede çözmek zor. Bu nedenle hayal diyerek başladım. Ama niyet olur sağlam bir siyasi irade oluşursa çözüm birkaç aylık çalışmaya bakar. Bütçede açık kalmaz, borç azalmaya başlar, o çok şikayet edilen “faiz lobisi” biter, ülke ele güne muhtaç olmaktan kurtulmuş olur.