Dünya İslamiyet Endeksi! Türkiye kaçıncı sırada?

The George Washington Üniversitesinden iki bilim adamı, Scheherazade S. Rehman ve Hossein Askari bana çok ilginç gelen bir çalışma yapmışlar. Çalışmanın adı “Müslüman Ülkeler Ne Kadar İslami?” (How Islamic are Islamic Counries?)[1]

Dinin sosyolojik önemini değerlendiren uzmanlar, insanların ekonomik davranışlarına olan etkilerini değerlendirmişler. Büyümeye etkilerinden tutun  da piyasa ekonomisine etkilerine kadar geniş kapsamda değerlendirme yapmak amacıyla yola çıkmışlar.

Aslında amaçları, dünya ülkelerinin ne kadar Müslüman olduklarını bir endeksle belirlemek. Basit görünen bu değerlendirmeye 208 ülkeyi dahil etmişler. Dünyadaki tüm ülkeleri 113 değişkenden oluşturdukları bir endeksle sıralamışlar.

Değişkenlerin neler olduğunu aşağıda bağlantısı verilen dokümandan bulabilirsiniz.

Temelde sistemler sıralanırken; insan haklarına saygı, sosyal ve ekonomik adalet, çalışma koşulları, fırsat eşitliği, rüşvetin toplumdaki varlığı, israf ve stokçuluğun varlığı, iş ahlakı, iyi çalışan piyasalar, siyasal otoritenin yasallığı gibi her toplumda geçerli olan değerler dikkate alınmış.

Endeks dört ana gövdenin birleşmesinden oluşuyor:

1.    Ekonomik İslamiyet Endeksi, (EI)

2.    Yasal ve Yönetsel İslamiyet Endeksi, (LGI)

3.    İnsani ve Politik Haklar İslamiyet Endeksi, (HPI)

4.    Uluslararası İlişkiler İslamiyet Endeksi, (IRI).

Dördünün birleşmesinden İslamiyet Endeksi (IE) = EI + LGI + HPI + IRI oluşuyor.

Endeks hakkında biraz bilgi verebilmek amacıyla benim konum olan Ekonomik İslamiyet Endeksini biraz detaylandırmaya çalışayım. İslamiyet Endeksinin bu bölümü 12 ana değişkenden oluşuyor:

1.    Toplumun tüm üyeleri için eşit ekonomik fırsat ve özgürlük hakkı,

2.    Ekonomik eşitlik,

3.    Kişisel mülkiyet edinme hakkı ve sözleşme kutsallığı,

4.    Çalışmak isteyen herkese iş bulma ve eşit çalışma ortamı,

5.    Eğitim eşitliği,

6.    Yoksulluktan korunma ve yoksulluğu azaltma; gıda, barınma ve giyim gibi temel ihtiyaçların sağlanması,

7.    Toplumun karşılanmayan ihtiyaçlarını karşılayacak vergi uygulamaları,

8.    Doğal ve tüketilebilir kaynakların gelecek kuşakların ihtiyaçlarını da dikkate alarak uygun yönetimi,

9.    Yolsuzluğun yok edilmesi,

10.Destekleyici finansal sitemin kurulması,

11. Faizi kaldırmayı da içeren finansal uygulamalar,

12.Yukarıdaki etkin olarak uygulayacak (genel ekonomik refahı artıracak) devlet yapısı.

Yazarlar bu değişkenleri derlerken Kuran ve hadislere dayalı bir değerlendirme yaptıklarını iddia ediyorlar. Medine Anayasası gibi bir çok dini dokümana referans veriyorlar.

Benim uzmanlık alanım olmadığı için değişkenlerin yerindeliği gibi konulara girmeyeceğim. Ama size 208 ülkenin sıralamasında bazı örnekler vermeden de yazıyı bitirmek istemiyorum. (Tam listeyi ekteki çalışmanın 17. sayfasında bulacaksınız.)

Listenin birincisi; İrlanda, ikincisi; Danimarka, dördüncüsü; İngiltere. İlk Müslüman ülke Malezya’nın sırası 33, arından gelen Kuveyt 42. Sırada. Türkiye 71. sırada.

Bunca dini yapılanma, söylem, ötekileştirme vb. uygulamanın sonunda dünya İslamiyet sırlamasında arkalara düşmek ne acı. Tamam, “Kimin ne kadar Müslüman olduğuna iki tane ismi çok az duyulmuş insan mı karar verecek?” diyorsunuz. Haklısınız. Ama unutmayın adı geçen bilim adamları her ülkeye aynı kriteri uygulayarak bir sıralama yapıyorlar. Eleştirilebilecek tek yanları, detayları çalışmada yer alan değişkenler olabilir. O da eleştiri yapanlara düşüyor.

---

[1] http://hossein-askari.com/wordpress/wp-content/uploads/islamicity-index.pdf