Misketleri yeniden dağıtmak

Bugün, kadim dostum Faik Öztrak’ın TBMM’de 2016 Yılı Bütçesi görüşmelerinin kapanışında yaptığı konuşmadan alıntılar yaparak yazımı sürdüreceğim.

Çünkü, oldukça önemli konulara değinen ve son yıllarda Meclis’te dinlediğim içeriği en doyurucu konuşmalardan birisiydi. Toplumsal ayrışmadan, dış siyasetteki çöküşe; kurumsal dağınıklıktan, ekonomik kırılganlıklara kadar birçok konu kapsamlı bir şekilde ele alınmıştı.

Önce küçük bir hatırlatma yapayım. Bizim nesil, çocukken sokakta oynama şansını elde etmişti. Hatırlayın kazanan arkadaşınız ise oyun devam etsin diye misketler yeniden dağıtılırdı. Bu sayede akşam babamız eve gelene kadar oyun oynamaya devam edebilirdik.

Konuşmada, ekonomide yaşanan en önemli soruna, misket örneği verilerek değiniliyor. “Servet ve gelir dağılımındaki adaletsizlik bugün büyümenin önünde büyük bir engel. Arkadaşlar hatırlayın lütfen. Çocukluğumuzda misket oynarken misketler tek elde toplandığında oyun biterdi. Yeni bir oyun için misketlerin yeniden dağıtılması gerekirdi.

Milli servet de tek elde toplanınca büyüme yavaşlar, oyunun sonu gelir. Oyunun sürmesi için yeniden paylaşım gerekir... Buradan çıkış için Türkiye’nin Yeni Bir Siyaset anlayışına; Yeni Bir Büyüme ve Bölüşüm Modeline ihtiyacı var.”

Kapitalizm zorda

İktisadi doktrinler arasındaki en büyük tartışma; ekonomide kıt kaynakları hangisinin daha iyi dağıttığı, refah paylaşımını hangisinin daha adil yaptığı hakkındadır.

İki ana düşünce akımı; kapitalist ve sosyalist sistem, yüz yıldan fazla süren ideolojik mücadelede, üretim ve paylaşım sorununun çözümüne, en akılcı çareyi bulduklarını iddia etmişlerdir. Ama 1990’lı yıllara gelindiğince Sovyet sistemi çökmüş, kapitalizm, kendince, zafer ilan etmiştir.

Ancak yıllar geçtikçe, kapitalist ekonomilerin her geçen gün üretimden uzaklaştığını daha fazla finansallaştıklarını gözlüyoruz. Diğer bir deyimle, ekonomide üretimin/yaratıcılığın yerini paranın el değiştirmesi/dağıtım alıyor.

Bu gelişmenin sonucunda refah/servet dağılımı çok hızlı bir şekilde bozuluyor. Çok küçük bir azınlık servetin büyük çoğunluğunu topluyor.

Bozulmadan ne kast ettiğimi  aşağıdaki tablo özetliyor.

Servet dağılımı adaletsizliğinde dünya ikincisiyiz

Bizim gibi az gelişmiş ülkelerde nicel değerlendirmeler her zaman nitel değerlendirmelerin önüne geçer. Daha çok dikkat çeker. Çünkü kolay anlaşılır.

Ne demek istediğimi biraz açayım.

Şimdi size “Bu ülkede servet dağılımı çok bozuldu” desem, “Servet mi var ki dağılımı bozuk olsun?” diye cevap vereceksiniz. Evet, Soma, Ermenek, İstanbul’daki asansör cinayeti haberlerine bakınca bu topraklarda zengin olduğu kimsenin aklına gelmiyor.

Ama var. Sadece kişisel servetlerin büyüklüğü dünyadaki diğer örneklerle karşılaştırılınca çok fazla değil. Gelişmiş ülkelerde 50 milyar dolar serveti olanlara karşılık bizde 4-5 milyar dolar servet sahipleri en önde sıralanıyorlar. Dolayısıyla üzerinde durulması gereken şey kimin ne kadar serveti olduğunu sorgulamak olmamalı.

Önemli olan servetin dağılımı