Akbaba fonları Arjantin’den “fidye” aldılar

Başlık bana ait değil. Benzerini ABD gazetelerinde görebilirsiniz.

Dünya, Panama Belgeleriyle meşgul. Adı ortaya dökülenler buz dağının sadece üst kısmı. Yazılanlardan anlaşıldığı kadarıyla, devasa bir bilgi kütlesinin suyun altına kalan bölümüne ilişkin bilgiler gelecek.

Kanımca bundan gayrı, offshore hesabı açtırıp vergiden kaçma gibi işler artık eskisi gibi kolay olmayacak. Olaya neresinden bakarsanız bakın, siyasetçiler ve bürokrasi yeni kurallar ve düzenlemeler üzerinde çalışacaklar. Bazıları kendi istekleri ile yapmasalar bile, uluslararası kuruluşların alacakları kararlara, yapacakları düzenlemelere uymak zorunda kalacaklar. 

Doğal olarak dünyada sıcak parasal hareketleri eskisi gibi olmayacak. Yanlış anlaşılmasın. Bu işler biter demiyorum. Şartlar değişecek diyorum.

Ne demek istediğimi, yine Amerika kıtasından başka bir örnekle açıklayayım.

New York Güney Bölgesi Hâkimi Thomas Griesa’nın 2012 yılında, Arjantin dış borçları ile ilgili olarak aldığı bir kararın sonucu, geçen günlerde açıklandı.

Konu aslında eskilere, 2001 Krizine kadar gidiyor. Derin krize giren Arjantin 132 milyar dolarlık dış borçlarını ödeyemiyor. Borçlarının yeniden yapılandırılması için kreditörlerle görüşmeye başlıyor. Alacaklıların büyük çoğunluğu, yüzde 93’ü, alacaklarının neredeyse üçte birlik bir kısmına razı olup şartları kabul ediyor, borçlar yeniden yapılanıyor.

Ama küçük bir grup ABD’li “Akbaba Fonu” New York’ta mahkemeye gidiyor. Hâkim Arjantin’in uluslararası piyasalarda iş yapmasını engelleyecek kararlar alıyor. Olay o kadar yayılıyor ki, Amerikalılar bir Arjantin gemisine Gana’da el koymaya kalkıyor.

Sonunda konu ABD Anayasa Mahkemesi’ne kadar götürülüyor. Yüksek mahkeme yerel mahkemenin kararını onaylıyor. Amerikan finans şirketlerine, alacaklarından vazgeçmelerinin doğru bulmadığını söylüyor. O şirketlere para yatıran ABD vatandaşlarının çıkarını koruduğunu düşünüyor.

Bu arada, borç konusunda yıllardır Amerika’ya direnmeye çalışan Peroncu Arjantin yönetimi değişiyor. Yerine sağcı bir başkan geliyor. Arjantin’inin yeniden piyasalara açılmasının, borçlanabilmesinin gerekli olduğunu söylüyor. Sonunda Arjantin devleti, New York mahkemesine dava açan “Akbaba Fonları” nın isteklerini kabul ediyor. 4,6 milyar dolarlık “fidyeyi” ödüyor. Ve dünya piyasalarında işlem yapma özgürlüğüne tekrar kavuşuyor.

Sakın bunca kargaşa bu kadar para için miymiş demeyin. Bu karar çok ama çok önemli.

Bundan böyle olası bir kriz zamanında, ülkeler dış borçlarını yapılandırmaya karar verdikleri zaman ABD mahkemesinin bu kararı her zaman karşılarına çıkacak.

Birleşik Krallık ve Belçika benzer uygulamalar için yola çıkmışlar bile. Çok geçmeden diğer ülkeler de aynı uygulamalara başlarlar.

Kısacası, dünya artık eski dünya değil. Değişiyor. 21. YY çok farklı olacak. İster gönüllü ister zorla hepimiz değişimi kabullenmek zorunda kalacağız. Ne sıcak paracılar eskisi kadar rahat olabilecekler ne de borç alanlar. “Nasıl olsa yeniden yapılandırırız. Düzenleyici otoriteler de yardımcı olur.” benzeri anlayışları çok arayacağız.

Dahası dünya servetinin çoğunu elinde tutan “yüzde bir” eskisi kadar rahat olmayacak.

Yeni şartlara uyum sağlayacak düzenlemeleri ve kurumları ivedilikle hayata geçiremezse, kapitalizm derin bir krize bile girebilir.

Türkiye’de siyaset yapanlar ve ekonomide karar alma mekanizmalarında olanlara bir önerim olacak. Hemen oturun sıcak paranın ve dış borçların, özellikle özel sektörün borçlarının durumuna bir kez daha yakından bakın. Gerekli hazırlıklara ivedilikle başlayın.