12 TABLODA TÜRKİYE EKONOMİSİNİN HİKÂYESİ: “EL ATINA BİNMİŞ ÇALIM SATIYOR”

·      Türkiye dışarıdan kaynak gelmezse büyüyemiyor.

    Tablo: 1 Büyüme ve dış kaynak ilişkisi

 Peki, dışarıda para kimde? Yüzde 70’i ABD, İngiltere ve Japonya’da yönetilen bireysel emeklilik ve diğer sigorta fonları trilyonlarca doları yönetiyorlar. Ortalama

vadesi 15 yıl civarına olan parayla bir yandan iç borçlanmalarını ucuza getirirkendiğer yandan dünya para ve sermaye piyasalarını yönetiyorlar.

Belediyeler bankalara borçlanmış

Önceki yazımda belediyelerin bütçe açıklarındaki artışı incelemiştim. Açıklarının geldiği düzeye dikkatinizi çekmeye çalışmıştım. Hatırlatayım, geçen sene 60 milyar liralık harcama yapan belediyeler 6 milyar lira açık vermişler. Aynı dönemde 408 milyar lira harcayan merkezi hükümet ise sadece 18 milyar lira civarında açık vermiş. İlki toplam harcamanın yüzde 10’na diğeri yüzde 4,4’ne karşılık geliyor. Dolayısıyla belediyelerdeki rakam küçük deyip geçmemek lazım. Yapısal bir sorun var.

Yapısal gelir ve harcama sorunlarını uzmanlara bırakıp ben anladığım konuya döneyim, açığın nasıl finanse edildiğine bakayım.

Devletin resmi rakamlarından yararlanarak aşağıdaki tabloyu hazırladım. Borç verileri 2006 yılından itibaren yayınlanıyor. Ben önceki seçim dönemini kapsayan 2009 ve 2013 rakamlarını da tabloya ekledim. Tablonun ilk bölümü milyar lira olarak büyüklükleri, ikinci bölüm bazı borç rasyolarını gösteriyor.

Kısa vadeliler ve dış borçlar artmış

Belediyeler bütçeyi patlatmışlar

Son zamanlarda kamu dengesi, kamu açığı denince ilgililerin çoğu sadece bütçe rakamlarına bakarak karar veriyor. Açığın ne kar az olduğu konusunda bir söylem almış başını gidiyor. Ne bütçenin mevsimsellik özelliğine bakılıp, ötelenen harcamalara dikkat çekiliyor ne de bir defalık gelirlerdeki hızlı değişime.

Hadi bunlar aylık değişimler önemli değil diyelim. Ya kamu dengelerinin diğer kalemlerine olan ilgisizliğe ne demeli? Siz KİT’lerin, mahalli idarelerin bütçeleri hakkında yorum yapmaya çalışan kaç köşe yazarı gördünüz? Beklemeyin. Bu konularda yazmaya çalışanlar, “gündemi takip etmedikleri için tıklanmıyorlar” (!?).

Ben kamudan kalan eski alışkanlıklarımı devam ettirdiğim için Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün rakamlarını takip etmeye gayret gösteriyorum. Gecikme benden kaynaklanmıyor. Yılsonu rakamları yeni yayımlandı.

Dikkat belediyelerde merkezi bütçeden beter açık var

Özel sektör yatırım yapmıyor

Ekonomik büyüme rakamı üç olmuş beş olmuş diye uzun tartışmalar yapılıyor. Çok az insan büyümenin nereden geldiğini ve nereye gittiğini izliyor, konuşuyor. Sıcak paraya dayalı büyüme modeli diyerek konunun kaynak tarafını dikkatle izliyoruz. Ama alınan paralarla ne kadar sanayi yatırım yapabiliyoruz, ithalatı azaltıcı önlemler alabiliyoruz pek ilgilenmiyoruz.

Bu gözlemden hareketle TÜİK verilerinden yararlanarak, özel sektör sabit sermaye yatırımlarına baktım. Çalışmalarımın sonucunda hazırladığım grafikler aşağıda.