3. Havaalanına kredi veren kamu bankalarının dış borçları

3. Havaalanı Projesinin finansmanı ve Hazine garantilerini ele alan 20 Ekim 2015 tarihli yazımı şöyle bitirmiştim: “Ancak benim gibi ikinci seçeneğe doğru cevap diyenlere son bir hatırlatma yapayım. 4,5 milyar Euro ‘luk kredinin 3,4 milyarlık bölümü kamu bankalarından verilmiş. Onlar da dövizi dışarıdan borçlandılar. Yarın olurda kamu bankalarının döviz ihtiyacı doğarsa, onların da sahibi olan Hazine, “çocuklarının” borçları karşısında ilgisiz mi kalacak? Olabilir mi?”

Soruya cevap vermeye çalışayım.

Kamu bankaları, bir projeye döviz kredisi verecekleri zaman, aynen diğer bankalar gibi, ya döviz tevdiat hesaplarından ya da dışarıdan buldukları kaynaklardan fon sağlarlar.

Gazetelere yansıyan bilgilere göre projeye, TCZB yaklaşık 1,5 milyar Euro; Halkbank ve Vakıfbank, yaklaşık 950 şer milyon Euro finansman sağladılar. Duyumlarım doğru ise kredinin 4 yıl civarında ödemesiz dönemi var ve vadesi 10 yıldan fazlaymış. Ama altını çizeyim bilgilerimin çoğu gazete haberi.

Mali disiplin tabutuna yeni bir çivi daha: Hazine garantili tahvil

Hazine Müsteşarlığı, Perşembe günü Resmi Gazete’ de kamu kurumlarının dış finansman sağlamasına ilişkin bir Yönetmelik yayımlandı.

Yönetmelikle getirilen temel değişiklik, Hazine garantili tahvil ihracı yapılabilmesine olanak tanınması. Yani Hazine garantili proje tahvillerinin önü açılıyor.

Neden?

Bu değişiklik büyük olasılıkla, finansman sağlama güçlükleri yaşanan, büyük altyapı projelerinde yaşanan tıkanıkların aşılması amacına hizmet ediyor. Dahası anılan yönetmeliğin 5. maddesinin 3. fıkrasına göre; eskiden yüklenici sadece proje kredisi teklifi ile gelirken ve bu  krediler yüzde 95’e kadar garanti edilirken şimdi tahvil ihracı teklifi ile gelecek ve yüzde 100’e kadar garanti alacak.

87 milyar dolarlık risk

Son günlerin en çok tartışılan maliye politikası konularından birisi Hazine garantileri ve borç üstlenimleri. Son yayınlanan Hazine Müsteşarlığı yönetmeliği ve basın duyurusu konuyu medyanın gündemine getirdi. 

Eleştirilerden birisi şeffaflık sorunuydu. Müsteşarlık borç üstlenim anlaşmalarının Resmi Gazetede yayımlanmayacağını belitti. Onlara göre ticari sır ilkesi engeli vardı.

Aslına bakarsanız kimse hangi şirketin ne gibi şartlarla devlete yük olduğunu araştırmıyor. O müfettişlerin sorunu. Yanlış bir iş varsa müfettişler veya Sayıştay gerekli incelemeyi yapar diye biliyoruz. Ama bir vatandaş olarak, hangi proje için ne kadar garanti verildiğini ve hangi şartlarda borçların ne kadarının devlet tarafında üstlenileceğini bilmek en doğal hakkımız. Çünkü vatandaşız ve gücümüz oranında vergimizi veriyoruz.

Bir bilgi seti var ama biraz geçmişte kalmış

Mega yatırımlara kaynak var mı?

Seçim ortamına girdiğimizden bu yana, projeler havada uçuşuyor. Öyle ki, Ankara Belediyesi inşaatı devam eden proje için bitmiş algısı yaratan bir reklam bile hazırlamış. Her zamanki gibi sözlerin, vadelerin bini bir para. Seçmenin kime oy vereceğine karar verirken daha çok yatırım yapanı tercih edeceğine inanılıyor.

Kısmen doğru. Özellikle şehrin varoşlarında yaşayan, refahtan yeteri kadar pay alamayanlar için böylesi sözler umut vaat ediyor. Kendisi doğrudan vergi mükellefi olmadığı için yatırımlar için yapılan harcamaları ve borçlanmaları sorgulamak aklına bile gelmiyor.