17 Haziran 2017

Ekonomide başarının göstergesi: Daha az işsizlik

Hepimizin ortak kaygısı aynı. Mutlu ve huzurlu bir yaşam sürmek. Aslına bakarsanız bunlar göreli kavramlar. Kişiden kişiye değişiyor. Mutluluk, kimine göre spor araba sahibi, kimine göre makam sahibi olmak. Bir başkasına göre, karnının doyması, elaleme muhtaç olmamak.
Ancak mutlu olabilmek için hepimiz ortak yanları var. Karnımız doymalı, uyumalıyız, bir konutumuz olmalı vs. Bunlar için para gerek. Parayı da eğer aileden yüklü bir miras kalmadıysa, hırsız değilsek, çalışarak kazanmak zorunayız.
Yani bir işimiz olmalı.
İş adamı, esnaf, çalışan olabiliriz. Fark etmez. Alnımızın teriyle çalışıp, para kazanıp, vergimizi verip geçimimizi sağlamak en temel amacımız. Böylelikle önce karnımızı doyuracak, sonra ailemizin ihtiyacını karşılayacak, paramız yeterse eğlenecek, kültürel faaliyetlere katılacağız.
Bunların hepsini bize içinde yaşadığımız ekonomik ortam sağlar. Sürekliliği olan ve geliri yeterli bir işe sahip olmak ekonominin durumuna bağlıdır. Eğer devamlı büyüyen bir ekonomide yaşıyorsak iş ve aş sorunumuzun olmayacağını söyleyebiliriz. Kişisel başarısızlıklar dışında bir risk olmazsa bizi olumsuz etkileyecek çok fazla etken olmayacaktır.
Dolayısıyla bir ekonomi politikasının temel başarı göstergesi istihdamdır. Eğer o ülkenin ekonomik sınırları içerinde yaşarken sürekliliği ve doyurucu geliri olan bir iş bulabiliyorlarsa sorun yoktur.
Ama ekonomiyi anlamayı tamamen rakamlara indirgeyip, “Efendim ekonomi şu kadar büyüyor. Daha ne olsun?” diyen bir algı yönetimi varsa o zaman korkmak lazım. Ne kadar büyürse büyüsün, işsizlik azalmıyorsa, özellikle gençler iş bulamıyorsa bir başarısızlık olduğunu söylemeye gerek yok sanırım. Klasik bir örnektir: Ekonomi Boğaz’ın zengini Ferrari ithal edince de büyür.
Bu bağlamda aşağıdaki grafiğe yakından bakalım.
Grafik 2004-2017 arasındaki dönemde “geniş işsizlik” verilerini içeriyor.
Neden klasik işsizlik değil de geniş işsizlik?
Önce tanıma (!)bir bakalım. Geniş işsizlik, TÜİK verilerindeki işsizliği, iş bulma ümidi olmayanları ve diğeri (mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş aramayıp bulursa iş başı yapmaya hazır olduğunu belirten kişileri) kapsıyor. Dikkat edilirse, hepsinin ortak özelliği gelirleri yetmiyor. Düzenli bir iş bulabildikleri anda hemen işe gidecekler.
Grafik 2004 yılında 3,5 milyon kişi kadar olan geniş işsizlik rakamının, 2009 Küresel Krizinde bir zirve yapıp 5 milyon 500 bin kişiyi geçtiğini gösteriyor. O yıllarda iş bulma ümidi olmayanların sayısı 757 bin, diğerlerinin toplamı ise bir milyon 304 bin kişiymiş. Ardın bir düşüş eğilimi gösteren veriler 2013 yılında tekrar tırmanışa geçiyor. Büyümenin yüzde 5 olduğu 2017’nin ilk üç ayı itibariyle, geniş işsiz sayısı 6 milyon kişiye çok yaklaşıyor. (Bu arada ilginç olan; iş bulma ümidi olamayanların toplamı 650 bin kişiye düşerken diğer rakamının bir milyon 700 bine yaklaşması.)
Bazıları bunu hızlı nüfus artışıyla açıklıyor. Ekonominin büyüme hızı yetmiyor demeye getiriyorlar. Bu çok doğru bir yaklaşım değil. Politika yapıcılar için nüfus artışı bilinmeyen, gökten gelen bir veri değil. Hızlı artış varsa ya bunu azaltacak önlemler alınır ya da ona göre bir büyüme politikası seçeneği dizayn edilir. (Ekonomiyi ithalata bağla, üretim olmasın sonra dön nüfus fazla de. Olmaz.)
Dolayısıyla borsaya, kura, faize bakarak ekonominin içine bulunduğu durumu değerlendirmekten acilen vaz geçmek lazım. Aksi halde, yüzde 23’i geçen genç işsize, daha önemlisi yüzde 24’e ulaşan “ne eğitimde ne istihdamda olan” gençlere büyük haksızlık yapmış oluruz.

Unutmayın bu topraklarda 15-24 yaş arasında yaklaşık 12,7 milyon genç yaşıyor. Geleceğe yönelik umutları her geçen gün azalıyor. Her kararınızı onların gözlerine bakarak alın. Onları düşünerek adımlarınızı atın.

Kaynak: TÜİK ve kendi hesaplarım.

1 yorum:

  1. Hamdolsun siyasilerin ülkeye yaptığı kötülükleri bireysel aklımla kendim için legal sahada akıl terimle savuşturabiliyor ve çocuklarımı Atatürk yolunda büyütüp geleceğe MINT aklı ile hazırlıyorum.

    YanıtlaSil