Sayfalar

11 Mayıs 2018

Şirketlerin döviz pozisyonu açığına dikkat

Son günlerde döviz kuru hızla yukarı giderken, şirketlerin kredi yapılandırmaları en çok konuşulan konulardan birisi. Koca koca şirketlerin isimleri ortalıkta uçuşuyor. 
Dedikoduların yaygınlaşmasının nedenlerinden birisi, şirketlerin yüksek döviz borcu olması. TCMB verilerine göre, finansla kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri arasındaki fark, Şubat 2018 itibariyle 223 milyar dolarayaklaştı.
Diğer bir deyimle, şirketler kesiminin, döviz varlıkları yükümlülüklerini karşılamaktan uzak. Aşağıdaki grafik, 2008-Şubat 2018 arasındaki dönemde, reel sektörün döviz varlıklarının döviz yükümlülüklerine oranını gösteriyor. Görüldüğü gibi 2008 yılında varlıklar yükümlülüklerin neredeyse yarısına karşılamaya yetiyormuş. Oysa artık bu oran yüzde 35’in altına düşmüş. Yani döviz varlıkları, borçların sadece üçte birini karşılayabiliyor.
2009 sonrasındaki hızlı bozulmaya dikkat lütfen. Bu tarih çok önemli: Çünkü o yıl, döviz geliri olamayan şirketlere yurt içinde dövizle borçlanma olanağı verildi. Döviz geliri olmayanlar, TL kredilerden ucuz diye, döviz kredilerine yöneldiler.
Bu arada hatırlatayım, varlıkların arsında yurt içinde ve dışarıda tutulan tüm döviz mevduatları var. Sözüm “Şirketlerin döviz borcu olmasından korkmayın, dışarıda paraları var” diyenlere.

Şimdi gelelim başta bahsettiğim dedikodulara. 
Böylesi konuşmalar mutlaka derin bir sorun olduğu anlamına gelmez. Ancak, kurdaki bu hızlı tırmanış durdurulamazsa başka şirketlerin de bankalardan anlayış (!) beklemeye başlayacaklarını söyleyebiliriz.Bu bekleyişler birkaç şirketi kapsadığı sürece sorun olmaz. Ancak seçimlerin hemen sonrasında, Mart 2019’daki belediye seçimleri bahane edilmeden, acilen çok kapsamlı önlemler alınması gerekiyorÖnlemler ötelenirse sorunların yaygınlaşması ve derinleşmesi hızlanabilir.
Böylesi bir durumda borçlu şirketlere nasıl yardım edilecek? Diğer bir deyimle, tüm borçluların dertlerine derman olacak bir önlem mi bulunacak? Yoksa bir kurallar demeti hayata geçirilip iyiler ve kötüler ayrıştırılacak mı? Biliyorum, hangisini uygularsanız uygulayın sonuç Hazine’ye yük olarak gelecek.Ancak ikincisinde miktar biraz düşecek.
Tamam, demokrasilerde bütçeye yük getirecek uygulamalara siyasetçiler/TBMM karar verir. Ama burada can alıcı konu, günlük uygulamayı teknisyenlere/piyasaya bırakıp bırakmayacaklar. Diğer bir deyimle, siyasetçiler alınan kararların uygulanmasına, mikro düzeyde müdahale edecekler mi? Bu çok önemli. Gelecek seçimleri hedefleyenlerin siyasi tercihleri her zaman ekonominin uzun vadeli çıkarlarına uyumlu olmayabilir.
2001 Krizi öncesinde BDDK’nın Hazine’den ayrılıp, bağımsız kurum olarak kurulmasının nedeni budur. Hatırlayın o zaman döviz pozisyonu açığı olan bankalardı. Kur patlayınca sorunlu banka sayısı arttı. O zaman hangi bankanın TMSF kapsamına alınacağına, çok tartışılan seçenekler olsa da bağımsız kurul üyeleri karar verdiler.
Ama bildiğiniz gibi şirketler için böyle bir kurul yok. Eğer bir gün gerek olursa, tüm tercihleri siyasetçiler mi yapacak? Hangi önceliklerle ve nasıl?

5 yorum:

  1. merhaba hocam,
    hocam biz neden dolaşımda yabancı para bulunduruyoruz.Sıcak paraya kapımızı açacağımıza milli paraya dönmüyoruz.dünya dolardan çıkarken biz hala dolarizasyon sistemi uyguluyoruz.Dolarizasyon eşittir devalüasyon.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1989 yılında alınan br kararla kambiyo rejimini liberalize ettik. Dövizle işlem yapmayı serbest bıraktık. Ondan sonra bu hale geldik.

      Sil
    2. Yani şu an İran'da uygulanan sistem bizim gibi bir ülke için daha mı uygun?

      Sil
    3. İRAN'DA UYGULANAN SİSTEMİ TAM OLARAK BİLMİYORUM.

      Sil
  2. Hakan Hocamin bahsettigi 32 sayili kararname 4 Agustos 1989 tarihlidir. Olan biten bilye hesabi ile cok basittir: Cebinizde yeteri kadar bilye yoktur ama mahalledeki oyunlara agabey dediginiz kisiden borc bilye alarak oyuna girersiniz, kaybettikce bilye borcunuz artar. Kural basittir, borc bilye ile mahallede yarismaya ya da iddiaya girilmez, yoksa kazandiginizi sandiginiz elde agabeye calismis olursunuz.

    Size devri akim semasini gozden gecirmeyi tavsiye ediyorum Sn Cinar, icteki akim reel ekonomidir, distaki ise para yani fiktif, nominal ekonomi. Siz icteki akimi duzeltmeyip nominal olana odaklaniyorsunuz. Dis ticaretinizde BEC siniflandirmasina gore 1998'de %7'lerde olan tuketim mali ithalati 2016 itibariyle %10'u gecmis (diger bir degisle %50 artmis), biz neyi uretmeden tuketiyoruz diye sormadan dis akim ile ugrasilmaz. Ic akiminiz toplam talep ve arz dediginiz seyleri gosterir, uretim faktorleri ile mal ve hizmet arz ve talebini gosterir. Gercek ekonomi burasidir. Para ise bu gercek ekonomiyi tasiyan aractir, islemlerin hizlandirilmasini saglar.

    Ayrica dolarizasyon ile devaluasyon arasindaki iliski devaluasyondan dolarizasyona da olabilir, en saglam ornegi de Mugabe'nin Zimbabve'sidir, merkez bankasinin Mugabe'nin ikbaline gore para bastigi Zimbabve (pek bir tanidik geliyor, nereden acaba?) Hiperenflasyon yuzunden adamlar yerel para birimini dolarla degistirdiler.

    Hakan Hocam, cok tesekkur ederim yaziniz icin.

    Mektep'ten ogrenciniz F.

    YanıtlaSil